Büyük Yeni Han Hakkında Her Şey
İstanbul, tarih boyunca pek çok medeniyetin izlerini taşıyan büyüleyici bir şehirdir. Bu şehirde dolaşırken, zamanın izlerini ve geçmişin anılarını keşfetmek için birçok fırsat bulabilirsiniz. İşte bu tarihî mekânlardan birisi de Büyük Yeni Han’dır.
Büyük Yeni Han Nerededir ?
Bu tarihi han, İstanbul’un Fatih İlçesi’nde Çakmakçılar Yokuşu üzerinde bulunmaktadır.
Büyük Yeni Han’a Nasıl Gidilir ?
Öncelikle Eminönü’ndeki Mısır Çarşısı’nın arka çıkışından, Sabuncu Hanı Caddesi’ne bağlanmak gerekmektedir. Caddenin sonuna kadar ilerledikten sonra sağa dönünce yaklaşık 45 metre yürümek gerekir. Ardından solunuzda Büyük Yeni Han’ı göreceksiniz.
Büyük Yeni Han’ın Tarihi
Büyük Yeni Han’ın 1757-1774 yılları arasında, Sultan III. Mustafa tarafından vakıflarına gelir sağlamak üzere yaptırıldığı bilinmektedir. Hanın yapılış tarihi hakkında açık bilgiler yoktur. R. Ekrem Koçu hanın tarihiyle ilgili olarak birkaç ipucuna işaret etmektedir. Hanın bir köşesinde 1177 (1763-64) tarihini gördüğünü yazdığı gibi 1817’de Venedik’te basılmış Ermeni harfleriyle Türkçe bir salnâmedeki bir kayıttan da bahsetmektedir. Burada Büyük Yeni Han’ın Sultan III. Mustafa tarafından 1761’de yaptırıldığı bildirilmektedir. Böyle büyük bir yapının inşası kısa bir sürede bitirilemeyeceğine göre yapıma 1761’de başlandığına ve 1763’te tamamlandığına ihtimal verilmektedir.
Büyük Yeni Han’ın Mimari Özellikleri
Yapının asıl girişinin bulunduğu cephe, zeminde sokağa uyum sağlarken üst katlarda planın kırıklığını düzeltmek amacıyla taş konsollar üzerine oturan çıkmalardan faydalanılmıştır. Bu sayede yer kazancına ek olarak güneybatı yönünden de odalara ışık girmesi sağlanmıştır. Dönemine uygun olan 1 sıra taş üzerine 2 sıra tuğla yöntemi kullanılmış, zemin katının tümü kesme taş malzeme ile örülmüştür. Han yapısının tamamı almaşık duvar sisteminde yapılmıştır.
Katların avluya bakan kısımları revaklarla çevrili olup revaklar ve odalar aynalı tonozla örtülmüşlerdir. Birinci ve zemin kat revaklarının bir bölümünde ise beşik tonoz kullanıldığı belirtilmektedir. Yamuk bir alana inşa edilmesine rağmen avlularının dikdörtgen şeklinde olması için odaları farklı derinliklerde tasarlanmıştır. Yapının zemin katında sarnıç olduğu tahmin edilen fakat girilemeyen bir birim bulunduğunu iddia edilmiştir. Orijinal çatı örtüsü kurşun kaplama olan han günümüzde bakımsız olmakla beraber özgün özelliklerini korumaktadır.
Büyük Yeni Han’ın Kullanımı
Büyük Yeni Han yapıldığında içeride sarraf dükkanlarının bulunduğu bilinmektedir. Hatta ticaret sicil kayıtlarına göre günümüzde bulunmayan ve memurlara borç veren bir kuruluş olan “Emniyet Sandığı” da burada açılmıştır. Bankalar Caddesindeki hanların yapılmasından sonra sarraflar buradan ayrılmışlardır. I. Dünya Savaşından sonraki işgal yıllarında bir müddet işgal kuvvetlerinin karargahı olarak da kullanılmıştır.
Dokumacıların da handa çalıştığı bilgisine ek, bugün hala dokuma tezgahlarının handa bulunduğu bilinmektedir. 1980’li yıllarda gümüşçülüğün de hana taşındığı aktarılmaktadır.
Büyük Yeni Han’da günümüzde toptan ticaret ve gümüş imalatı yapılmaktadır. Yapının iki avlusu da kullanıcıların otoparkı görevini görmektedir. Atölye ve depoların yükleme işlemleri araçlar avlu içine alınarak yapılmaktadır.
Last modified: 24 Nisan 2024
